„Rodnô Mòwa” to najstarszy i najbardziej prestiżowy konkurs związany z językiem kaszubskim. W tym roku mieliśmy już jego 54. edycję. Dla niezorientowanych pragnę przypomnieć, iż jest to konkurs recytatorski, mający na celu popularyzację literatury kaszubskiej. Nasza szkoła włączyła się w to wielkie dzieło również w tym roku. Zorganizowaliśmy wpierw eliminacje szkolne, w których udział wzięło ([sic!] – rekordowo!) 23 uczestników. Szczegóły naszej wewnętrznej potyczki opublikowaliśmy w oddzielnym artykule. Na nich jednak nie poprzestaliśmy!
Wyruszyliśmy na podbój gminy! I tak 07.05.2025 r. w sali widowiskowej Centrum Samorządowego w Szemudzie nasza silna reprezentacja [W składzie: Joanna Czarnocka (I-III), Pola Winczura (I-III), Lena Osojca (IV-VI) oraz Aleksandra Dampc (IV-VI)] zaprezentowała kapitalnie swoje możliwości. Pola Winczura z klasy I była jednym z najmłodszych uczestników konkursu. Wiek nie przeszkodził naszej pierwszoklasistce w rywalizacji ze starszymi – wyszło super! Sensacją był występ naszej drugoklasistki Joanny Czarnockiej, która po znakomitej recytacji zajęła II miejsce, pokonując rówieśniczki z klas III. W wyższej kategorii (Kl. IV-VI) Bojano było bezkonkurencyjne! Aleksandra Dampc z klasy VI zajęła I miejsce, zaś Lena Osojca z klasy IV stanęła na II stopniu podium. Suma summarum – w obu kategoriach, na czterech możliwych reprezentantów naszej gminy, aż trójka była z Bojana!
Powiatowe eliminacje to już nie przelewki. Absolutnie najwyższy poziom. Nasi reprezentanci każdego dnia ćwiczyli sumiennie doskonalenie umiejętności recytatorskich. 23.05.2025 r. w głównej siedzibie Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej (pałac w parku) zebrali się najlepsi z całego okręgu – po dwóch reprezentantów każdego z lokalnych samorządów. W kat. IV-VI znakomicie wybrzmiała Lena Osojca. Tym razem jednak nie przyznawano wyróżnień. Nie przeszkodziło to Aleksandrze Dampc, która po płomiennym wystąpieniu zajęła II miejsce! Niestety, nie awansowała na finał wojewódzki, ponieważ w tym konkursie powiat reprezentuje w każdej kategorii tylko jeden uczestnik. Tegoż – wręcz niemożliwego- dokonała nasza reprezentantka w kat. I-III, a więc Joanna Czarnocka, która po ciężkich treningach poprawiła poprzednie błędy i po kapitalnej recytacji zwyciężyła etap powiatowy, awansując do wielkiego finału wojewódzkiego!
2️⃣8️⃣ maja 1️⃣9️⃣7️⃣2️⃣ rokù w Chmielnie òdbéł sã pierszi kònkùrs recytatorsczi kaszëbsczi lëteraturë pn. „Rodnô Mòwa”. Ta pòdjimizna miała ju swój zôczątk w gromicznikù tegò rokù na pòtkaniach kòłów Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô w Łątczińsczi Hëce a Bòrzestowie, jaczich nôleżnicë szukalë pòspólno ùdbë na rozkòscérzanié kaszëbsczi kùlturë.
Regle kònkùrsu przërëchtowała szkólnô – Agnésa Maszke. Nôprzód bëłë eliminacje klasowé, a pòtemù òglowòszkòłowé, chtërne miałë plac w szkòłach w Bòrzestowie, Chmielnie i Łątczënie. Nôlepszi ze szkòlôków (12 sztëk lëdzy) wzãlë ùdzél w finale w Chmielnie, jaczi béł apartnym zakùńczenim Dniów Òswiatë, Ksążczi a Prasë przërëchtowónym w òbrëmim dérëjącégò w Pòlsce Midzënôrodnégò Rokù Ksążczi. Młodi i baro młodi lëdze deklamòwalë wiérzte aùtorstwa Jarosza Derdowsczégò, Léòna Heyczi, Alojzégò Nôgla i Jana Trepczika, a téż gôdczi Gùczowégò Macka, tj. Aleksãdra Labùdë. Midzë recytacjama òdbéł sã artisticzny dzél, tej wëstãpë chùru i solistów, a téż kapelë chmieleńsczi szkòłë pòd czerënkã szkólny Kristinë Zawiszewsczi. Bëtników a bëtniczczi kònkùrsu òbsądzało żuri w składze: Léòkadiô i Jón Trepczikòwie, Lech Bądkòwsczi, Wòjcech Czedrowsczi i Jón Piépka. Pierszim dobiwcą, a tak pò prôwdze dobiwczënią, w historie kònkùrsu òsta Emiliô Mëszk, ùczenka bòrzëstowsczi szkòłë.
W pòstãpnëch latach finałë òdbëwałë sã w Brodnicë Górny a Kartuzach, le w 1975 rokù wrócëłë nazôd do Chmielna i tam ju òstałë.
Na zôczątkù bëła to skrómnô i niewiôlgô rozegracjô, jakô dzysdnia je nôwiãkszim wëdarzenim rozkòscérzającym westrzód dzecy a młodzëznë kaszëbską lëteraturã.
(…)
Powyższy tekst w języku kaszubskim opublikowany został niedawno w mediach społecznościowych na głównym profilu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, w ramach projektu „Kaszubski Facebook”. Opisuje on początki konkursu (jakże zamierzchłe!). Finał tradycyjnie już odbył się w Gminnym Ośrodku Kultury Sportu i Rekreacji w Chmielnie (powiat kartuski). Swoje możliwości w pięciu kategoriach wiekowych zaprezentowało 50 recytatorów reprezentujących 11 powiatów województwa pomorskiego. Finał był dwudniowy – w sobotę 7 czerwca prezentowano utwory, zaś w niedzielę (po Mszy Świętej z elementami języka kaszubskiego) miała miejsce uroczysta gala wręczenia nagród. Ponadto uczestnicy brali udział w warsztatach, było spotkanie z JURY oraz wycieczka do Sanktuarium MB Królowej Kaszub w Sianowie. Recytatorzy mieli wraz z opiekunami zapewniony również nocleg oraz wyżywienie.
Występy uczniów oceniało JURY złożone z wybitnych znawców języka kaszubskiego – w następującym składzie:
– ks. prałat prof. dr hab. Jan Perszon – przewodniczący
– dr Tomasz Fopke
– dr Karolina Keler
– dr Bożena Ugowska
– dr Dariusz Majkowski
Przed występem naszej reprezentantki emocje sięgały zenitu. Na scenę wyszła jako przedostatnia. Poprzednicy zaprezentowali się znakomicie, niemalże bezbłędnie. Przyszedł czas na Asię. Wyszła na scenę, spojrzała przed siebie i z niesamowitym spokojem, opanowaniem i profesjonalnym podejściem do wykonywanego zadania – przystąpiła do recytacji. Mikrofonu nie było. Należało wytężyć maksymalnie struny i zaprezentować umiejętności głosowe. Recytacja Asia była nie tylko dobrze słyszalna, ale też bezbłędna pod względem językowym – perfekcyjna! Pozostało przekonać publiczność i JURY. Nasza reprezentantka nie zawiodła. Jak na fachowego recytatora przystało – wywołała interakcje obserwatorów. Były emocje, był śmiech, był zachwyt. Nauczyciel oraz najbliżsi Asi pękali z dumy. W tej jakże trudnej dla Kaszubów epoce, gdy po kilkunastu wiekach naszej obecności nad Bałtykiem nasz język przestaje być językiem komunikacji i po prostu wymiera – usłyszeliśmy w wykonaniu Asi najpiękniejszą melodię świata, a więc piękno Rodny Mòwë, w pełnym tego słowa znaczeniu!
Po występie pozostała doba oczekiwania. W niedzielę do Chmielna zjechało się mnóstwo znamienitych osobistości kaszubskiego świata. Znawcy języka, politycy, liczne media. Przyjechali również przedstawiciele ZKP Szemud. Po części oficjalnej rozpoczęto wyczytywanie wyników oraz wręczanie nagród. Rozpoczęto od najstarszych, więc Asi kategoria była na końcu. Emocje sięgały zenitu. I nagle niemożliwe stało się możliwe! Joanna Czarnocka, spośród kilkuset recytatorów w jej wieku – zwyciężyła! Została mistrzem Kaszub! Cóż, nic dodać, nic ująć: Jesteśmy dumni i gratulujemy!
Finał 54. edycji konkursu recytatorskiego Rodnô Mòwa był relacjonowany we wszystkich lokalnych mediach. Poniżej linki do materiałów kilku z nich:
https://szemud24.pl/wielki-sukces-uczennicy-z-bojana-na-rodno-mowa-n1447
Joanna Czarnocka wypowiadała się również na antenie Radia Kaszëbë:
https://radiokaszebe.pl/54-final-konkursu-rodno-mowa/
Skromna fotorelacja wszystkich etapów – pod postem.
Gracjan Fopke
Szkólny kaszëbsczégò jãzëka
